De haven van Rupelmonde: van vissershaven tot goederenhaven

Door de huidige fileproblemen wint transport over water weer aan belang. Het vervoer van goederen over het water is immers altijd al een interessante economische keuze geweest. Sinds de prehistorie gebeurde interregionale handel voor de aanvoer van grondstoffen of gewassen vooral over water. Per schip konden ze in veel grotere hoeveelheden en met grotere snelheid worden aangevoerd dan over land. 
En jawel hoor, ook in Rupelmonde was er een haven, wat niet zo uitzonderlijk is als je weet dat dit dorp aan de Schelde ligt. De haven floreerde vooral tussen 1800 en 1950.  Het was oorspronkelijk een vissershaven en werd later uitgebouwd tot een goederenhaven. De haven was al bij al bescheiden in omvang – ongeveer de spuikom voor de getijdenmolen – maar was desondanks belangrijk voor het transport bakstenen en tonnen bier en de aanvoer van riviervis. Op het einde van de 19de eeuw - met de grote vraag naar klompen - kwam daar ook de aanvoer van boomstammen bij. De haven was dus onmiskenbaar een belangrijke bron van inkomsten voor de inwoners van Rupelmonde. In 1825 telde het een twintigtal grote vrachtschepen voor zo’n 2500 inwoners.                
Niet onbelangrijk en eigenlijk onlosmakelijk van de haven is de imposante watermolen. Wie in Rupelmonde vertoeft, kan niet voorbij aan de getijdenmolen. Dit monument uit 1516 is de enigste resterende in Europa. Bij hoogtij stroomde het Scheldewater in het achterliggende bassin. Bij laagtij gaat het in de omgekeerde richting en kan de molen draaien. De verbinding van de getijdenmolen met de haven had zo ook zijn gevaren. Het gebeurde soms dat lading van de schepen of boomstammen het sluizencomplex zouden kunnen blokkeren. Zo zou de molenaar weleens zijn volledige tij zien verloren gaan.  
Door de bouw van een hoge Scheldedijk in de jaren ’90 werd de historische haven helemaal afgesloten van de Schelde. Door de installatie van een inwateringssluis kon er wel nog bij speciale gelegenheden gemalen worden. Recent werd een nieuwe, rechtstreekse verbinding gecreëerd met de Schelde door een nieuwe inwateringssluis onder het Eilandje door, waardoor de historische haven weer in verbinding staat met de Schelde.