Bediendeningang Kasteel Wissekerke

Wie heeft er nog nooit eens gedroomd van in een groot kasteel te wonen in pracht en praal net zoals in een sprookje, of zoals een 19de-eeuwse kasteelheer of -dame? Boven deze wereld van schone schijn bevond zich echter een tweede, diep verborgen wereld van dienstpersoneel. Een wereld die zich buiten the picture afspeelde. De bedienden waren het kloppend hart van het kasteelleven. Het lot bepaalde wie in welke wereld thuishoorde.  
Hoewel de adellijke stand sinds de Franse Revolutie was afgeschaft, werden adellijke titels in de 19e eeuw nog wel verleend, zowel aan mannen als vrouwen. In sommige gevallen konden die worden doorgegeven via de zonen. Adellijke dochters konden hun titel niet doorgeven aan hun kinderen, de ‘onzichtbaarheid’ van de adellijke vrouwen. Tussen mannen en vrouwen was er sprake van verschillende leefwerelden, zeker in de hogere kringen. De mannen bewogen zich in de publieke sfeer, de vrouwen bleven thuis of onderhielden hun sociaal netwerk. Adellijke families woonden in grote kastelen met prachtige tuinen, waterburchten, poorten … Naast en binnen deze kastelen werden onopvallende diensttrappen aangelegd. Deze waren voor de bedienden die dag en nacht moesten klaar staan. 

Het kasteel Wissekerke deed eeuwenlang dienst als de thuis van verschillende adellijke families zoals de famillie Vilain XIIII. Naast het kasteel is een trap aangelegd die naar een onopvallende bediendeningang leidt. Deze komt uit in de kelder waar de keuken en de werkplaats van de bedienden zich bevinden.  Maar ook binnen in het kasteel zelf getuigen tal van zichtbare en onzichtbare elementen van de verhoudingen tussen de bedienen en de familie. Er waren dagelijks om en bij de 33 bedienden binnen en buiten in de weer. De taken van de bedienden waren ver uiteenlopend, er was zowel huis- als keukenpersoneel maar ook kleermakers tot zelfs butlers. Een gemiddelde werkdag duurde van bij het ochtendkrieken tot laat in de avond. 

Eén van de verborgen elementen binnen in het kasteel was het bellensysteem dat over heel het kasteel gevestigd is zelfs tot op heden. Er werden kleine witte drukknopjes links van alle deuren in het kasteel gehangen. Als iemand van de familie Vilain XIIII op deze knop drukte dan hoorde de bediening beneden in de kelders de bel rinkelen. Ze dienden zich dan zo snel mogelijk naar boven te begeven om te horen waarvoor ze werden opgeroepen. 

Ook op vlak van verzorging en algemene hygiëne waren er grote verschillen. De familie Vilain XIIII gebruikte bijvoorbeeld niet dezelfde toiletten als haar bedienden. Het bediendentoilet, niet meer dan een plank met een gat erin, was verborgen achter een deur in het midden van de kelder. De familie zelf had ‘het kleine kamertje’. Persoonlijke hygiëne was vroeger niet zo vanzelfsprekend als vandaag. Riolering en waterleidingen waren er nog niet en badkamers waren uitgerust met niet meer dan een plaspot en een waskom. De bedienden moesten de plaspotten van de familie langs de donkere gevaarlijke diensttrappen heimelijk in het kasteel naar beneden dragen. De inhoud belandde in het omliggende water.  

Na vele jaren de woon- en werkplek te zijn voor vele adellijke families en hun bedienden werd het kasteel opgekocht door de Gemeente Kruibeke en werd het stapsgewijs gerenoveerd. In het park dat rondom het kasteel is aangelegd, bevinden zich een reeks bakstenen hoevegebouwen. Deze zijn eeuwenlang de werkplek geweest van talloze bedienden maar werden jammer genoeg niet mee gerenoveerd. Ze zijn dan ook niet meer in al te goede staat maar zijn zeker een aspect dat behoort tot het prachtige kasteel en de relatie tussen dienen en gediend worden.